Wskazania dotyczące muzyki w liturgii w nowym (III) wydaniu OMWR
Opracowanie – ks. Andrzej Klocek, 2002 r.
Muzyka, a zwłaszcza wspólny śpiew, zgodnie z wcześniejszymi dokumentami liturgicznymi jest nazwana w nowym Wprowadzeniu Ogólnym do Mszału Rzymskiego konieczną, czyli integralną częścią liturgii (IGMR 393). Wspólny śpiew w rozumieniu analizowanego dokumentu ma być:
- wyrazem wewnętrznej radości związanej z bliskością Pana,
- znakiem miłości, z jaką wspólnota uczniów Pana skierowuje się ku swemu Mistrzowi,
- zewnętrznym wyrazem wspólnej modlitwy zgromadzonego ludu. Wprowadzenie do mszału zamieszcza normy odnoszące się do następujących elementów Mszy wykonywanych w formie śpiewu: do śpiewów wykonywanych przez kapłana razem lub naprzemian z ludem, do śpiewu gregoriańskiego w kontekście innych rodzajów śpiewów, do śpiewu na wejście, śpiewu Kyrie, Gloria, do psalmu responsoryjnego, śpiewu przed Ewangelią, wyznania wiary, modlitwy wiernych, do śpiewu towarzyszącego przygotowaniu darów, modlitwie eucharystycznej, obrzędom Komunii, uwielbieniu po Komunii. Obok norm dotyczących śpiewów, zamieszczono we Wprowadzeniu również normy dotyczące silentium. Oczywiście, normy zamieszczone we Wprowadzeniu nie są całością prawodawstwa liturgicznego odnoszącego się do muzyki.
Decyzja dotycząca wyboru właściwych melodii towarzyszących tak odpowiedziom ludu, jak i poszczególnym obrzędom sprawowanym w trakcie roku liturgicznego, należy, zgodnie z nową edycją Wprowadzenia, do Konferencji Episkopatu (IGMR 393). Do jej kompetencji należy też ustalenie właściwych tekstów śpiewów na wejście, przygotowanie darów. Komunię (IGMR 390), a także ocena przydatności liturgicznej poszczególnych form muzycznych, melodii i instrumentów (IGMR 393).
ŚPIEWY WYKONYWANE PRZEZ KAPŁANA RAZEM LUB NAPRZEMIAN Z LUDEM
Nawet jeśli nie wykonuje się wszystkich partii Mszy świętej śpiewem, zaleca się we Wprowadzeniu, by zaśpiewać przynajmniej niektóre, bardziej związane z takim sposobem wykonania. Zachęta ta odnosi się zwłaszcza do śpiewów wykonywanych przez kapłana (lub jednego z posługujących) na zmianę z ludem lub razem z ludem (IGMR 40).
ŚPIEW GREGORIAŃSKI I INNE RODZAJE ŚPIEWU
W nowym tekście Wprowadzenia rozszerzono nieco normy odnoszące się do śpiewów wykonywanych po łacinie. Zaleca się wyraźnie, by wierni ze względu na coraz częstsze zgromadzenia wiernych różnych narodowości znali przynajmniej niektóre proste melodie łacińskie: części stałe, w tym zwłaszcza wyznanie wiary i modlitwę Pańską. Śpiew gregoriański nazwany jest, obok innych, równorzędnych, śpiewem własnym liturgii rzymskiej. Inne gatunki, zwłaszcza polifonia nie są wykluczone z liturgii, pod warunkiem jednak, że odpowiadają duchowi czynności liturgicznej i sprzyjają czynnemu uczestnictwu wiernych (IGMR 41).
ŚPIEW NA WEJŚCIE
Pierwszym ze śpiewów wykonywanym w trakcie liturgicznych obrzędów jest śpiew na wejście. Rozpoczyna się go, gdy lud się zgromadzi a kapłan z posługującymi udają się z zakrystii do ołtarza. Podobnie jak w poprzednim wydaniu Wprowadzenia, funkcje tego śpiewu definiowane są następująco:
- jest on znakiem rozpoczęcia celebracji,
- pomaga w zawiązaniu wspólnoty,
- wprowadza wiernych w tajemnicę obchodu liturgicznego i obchodzonego święta,
- towarzyszy procesji kapłana i posługujących.
Możliwości odnoszące się do sposobu wykonania śpiewu na wejście są następujące:
- śpiew naprzemian przez lud i scholę,
- śpiew naprzemian przez lud i kantora,
- śpiew wykonany w całości przez lud,
- śpiew wykonany w całości przez scholę.
Wykorzystać można przy tym antyfonę na wejście z melodią pochodzącą z Graduale romanum lub z Graduale simplex bądź też inny śpiew dostosowany do obrzędów, którego tekst powinien być zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu (IGMR 47, 48).
ŚPIEW KYRIE I GLORIA
Kolejnymi elementami liturgii, o których - w kontekście śpiewu -wspomina Wprowadzenie jest aklamacja Kyrie eleison oraz hymn Gloria. Zazwyczaj powinny być one wykonane:
- albo przez wszystkich wiernych,
- albo na zmianę ze scholą bądź z kantorem.
Śpiew może rozpocząć albo sam celebrans, albo kantorzy, albo wszyscy zgromadzeni (IGMR 52, 53).
ŚPIEW PSALMU RESPONSORYJNEGO
Po proklamacji pierwszej lektury wykonywany jest psalm responsoryjny. Może być wykonany przez psalmistę lub kantora. Lud słucha psalmu w postawie siedzącej i w odpowiednich chwilach włącza się w śpiew refrenu. Możliwe jest jednak również wykonanie psalmu bez refrenu, w sposób ciągły. Można tutaj również wykonać graduał wzięty z Graduale romanum, ewentualnie psalm responsoryjny lub allelujatyczny z Graduale simplex. Jeśli psalmu się nie śpiewa, można go recytować - co czyni jeden z lektorów. Wprowadzono w nowej edycji dodatkowe zastrzeżenie, że nie powinno się zastępować tekstu psalmu tekstami nie biblijnymi: uznano go bowiem za jeden z ważnych elementów liturgii pobudzających do medytacji Słowa Bożego (IGMR 61).
ŚPIEW PRZED EWANGELIĄ
Po drugim czytaniu (lub bezpośrednio po psalmie - jeśli wykonywane jest tylko jedno czytanie) wykonuje się Alleluja lub inny śpiew odpowiadający okresowi liturgicznemu. Śpiew ten mogą rozpocząć wszyscy zgromadzeni lub scholą, lub kantor. W tych ostatnich przypadkach wszyscy powtarzają śpiew zaintonowany wcześniej przez scholę lub kantora. Odpowiednie wersety do śpiewu Alleluja wybiera się z lekcjonarza lub z graduału. Jeśli proklamowane jest tylko jedno czytanie, wówczas możliwe jest wykonanie:
- psalmu allelujatycznego,
- psalmu responsoryjnego i Alleluja ze swoim wersetem,
- samego psalmu,
- samego Alleluja.
Kiedy nie wykonuje się Alleluja śpiewem, dozwolone jest jego opuszczenie. Jeśli nie śpiewa Alleluja lecz - ze względu na okres Wielkiego Postu - inną aklamację, wówczas podobnie, po pierwszym czytaniu wykonać można albo psalm, albo werset przed Ewangelią (IGMR 62, 63).
Kolejnym śpiewem przed Ewangelią jest sekwencja. Z wyjątkiem Wielkanocy i Zesłania Ducha Świętego jest dowolna. Nowe Wprowadzenie wyraźnie zaznacza, że właściwe miejsce wykonania tego śpiewu jest po Alleluja (IGMR 64).
ŚPIEW WYZNANIA WIARY
Wyznanie wiary jest jedną z form, jakimi wspólnota wierzących wyraża swą odpowiedź na usłyszane Słowo Boże. Powinno się wykorzystywać teksty zatwierdzone do użytku liturgicznego. Można Credo wykonać śpiewem. Wówczas recytację rozpoczyna kapłan, kantor lub scholą. Śpiewać mogą albo wszyscy razem całość tekstu, albo na zmianę ze scholą (IGMR 68).
ŚPIEW MODLITWY WIERNYCH
W modlitwie powszechnej, zwanej też modlitwą wiernych, lud wykonuje swoją kapłańską funkcję powierzając Bogu wszystkie intencje, kierując ku Niemu wezwania za święty Kościół, za rządzących, za wszystkie sprawy świata, zwłaszcza za znajdujących się w trudnościach, za wszystkich ludzi, za problemy lokalnej wspólnoty. Poszczególne wezwania mogą być podawane przez diakona, kantora, lektora, kogoś z wiernych z ambonki lub z innego odpowiedniego miejsca (IGMR 71, 138). Wymienienie kantora sugeruje, że choć nie wymieniono tego wprost, przewiduje się wykonanie poszczególnych wezwań w formie śpiewanej.
ŚPIEW TOWARZYSZĄCY PRZYGOTOWANIU DARÓW
W czasie procesji z darami wykonuje się śpiew, który trwa przynajmniej do chwili złożenia darów na ołtarzu. Normy dotyczące tego śpiewu są identyczne jak w przypadku śpiewu na wejście. Tekst Wprowadzenia przewiduje możliwość wykorzystania w tym miejscu antyfony na offertorium. Odnotować jednak można, iż w obecnym wydaniu mszału brak jest zapowiadanej we Wprowadzeniu antyfony (IGMR 73, 74). Wykorzystać tutaj by można antyfony z mszału przed Vaticanum II.
ŚPIEW TOWARZYSZĄCY MODLITWIE EUCHARYSTYCZNEJ
Nowe Wprowadzenie przewiduje, że niektóre partie modlitwy eucharystycznej mogą być wykonane przez kapłana śpiewem (IGMR 149). Oczywiście, dotyczy to zwłaszcza wykonywanych przez lud razem
z kapłanem aklamacji, np. Sanctus (IGMR 79).
ŚPIEW TOWARZYSZĄCY OBRZĘDOM KOMUNII I UWIELBIENIA PO KOMUNII
Zaznacza Wprowadzenie, że takie części, jak wprowadzenie do modlitwy Pańskiej, modlitwa Pańska, embolizm [po modlitwie Pańskiej], doksologia konkludująca embolizm, wezwanie Agnus Dei mogą być wykonane śpiewem. Agnus Dei rozpoczyna albo kantor, albo schola (IGMR 81, 83).
Gdy kapłan przyjmuje Komunię, rozpoczyna się odpowiedni śpiew (IGMR 87). Wśród funkcji tego śpiewu wymienia się:
- wyrażenie, przez jedność głosów, duchowej jedności przystępujących do stołu Pańskiego,
- wyrażenie płynącej z serca radości,
- nadanie braterskiego charakteru procesji, w której biorą udział przyjmujący Ciało Chrystusa.
Śpiewem na Komunię może być antyfona z Graduale romanum lub z Graduale simplex sama lub połączona z psalmem, lub z innym odpowiednim śpiewem zaaprobowanym przez Konferencję Episkopatu. Wykonawcami tego elementu liturgii może być:
- sama schola,
- schola na zmianę z ludem,
- kantor na zmianę z ludem.
Śpiew na Komunię trwa tak długo, jak długo trwa udzielanie Komunii ludowi. Zaleca się we Wprowadzeniu zadbanie o to, by również udzielić Komunii kantorom (IGMR 86). Jeśli nie wykonuje się śpiewu na Komunię, wówczas po przyjęciu Komunii przez kapłana albo wszyscy wierni, albo jeden z posługujących, albo lektor, albo wreszcie sam kapłan odczytują antyfonę z mszału (IGMR 87).
Po zakończeniu udzielania Komunii, kapłan i wierni modlą się przez chwilę w milczeniu lub wykonują hymn, psalm, ewentualnie inny śpiew uwielbienia (IGMR 88).
Komentarze
Prześlij komentarz
Umieszczam wszystkie komentarze ! Włączona weryfikacja służy filtracji spamu. KT